Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Zakład Karny w Potulicach jest jednostką penitencjarną typu zamkniętego, dla skazanych mężczyzn odbywających karę po raz pierwszy. Jednostka podlega Okręgowemu Inspektoratowi Służby Więziennej w Bydgoszczy.

Pojemność jednostki została określona na: 1557 miejsc.

Rys historyczny

Początki Zakładu Karnego w Potulicach mają swoją historię w latach niemieckiej okupacji. W listopadzie 1940 roku w Gdańsku utworzono Centrale Przesiedleńczą. Jej zadaniem było wysiedlić z terenów wcielonych do III Rzeszy osoby polskiej narodowości. 1 lutego 1941 roku władze niemieckie wydały rozporządzenie, na mocy którego w Potulicach utworzono obóz przesiedleńczy. Wraz z decyzją o utworzeniu obozu rozpoczęto przygotowania do zorganizowania bazy i zaplecza obozowego. Pierwsi więźniowie umieszczani byli w zamku hrabiny Anieli Potulickiej i zabudowaniach gospodarczych. Ze względu na dużą ilość więźniów SS – Oberführer Helmut Willich w porozumieniu z Reichsführerem podjął decyzję o rozbudowie obozu w Potulicach. Rozpoczęto budowę 20 baraków na około 10 tys. osób. W marcu 1942 roku po oddaniu do użytku pierwszych baraków ustanowiono funkcję więźniów porządkowych, a kolumnami robotniczymi kierowali „kapo”. Wobec przeludnionych i zapluskwionych baraków, wyczerpującej pracy i znikomych racji żywnościowych, a także stosowanych kar, w obozie często wybuchały epidemie chorób zakaźnych i panowała wysoka śmiertelność. Z czasem obóz pracy w Potulicach coraz bardziej upodabniał się do obozu koncentracyjnego. Wraz z zakończeniem drugiej wojny światowej i wkroczeniu w styczniu 1945 roku Armii Czerwonej, więźniów ewakuowano, a ich miejsce zaczęli zajmować schwytani w okolicy Niemcy. W lutym 1945 roku komendantem obozu został porucznik Eugeniusz Kwiatkowski. Obóz zaczął zapełniać się jeńcami zwożonymi z obozów likwidowanych na terenie całej Polski. O ich umieszczeniu w Potulicach decydowało Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. W obozie, obok ludności niemieckiej, znajdowali się także jeńcy i ludność polska oskarżona o obecność podczas wojny na niemieckiej liście narodowościowej. W roku 1948 w Potulicach było 11656 jeńców. Pracowali głównie przy odgruzowywaniu Bydgoszczy, karczowaniu lasów, pomagali okolicznym rolnikom, a obozowe dzieci wyplatały kosze. Od 1947 roku postanowiono przewozić jeńców w wagonach towarowych do radzieckiej strefy okupacyjnej. Największe nasilenie przypadło na rok 1949, kiedy to COPP przystąpił do regularnych wysiedleń. W okresie od 11 kwietnia do 10 sierpnia 1949 roku przesiedlono z Potulic do Niemiec 26 356 osób.

Od roku 1950 baraki po Niemcach zaczęli zajmować ponownie Polacy umieszczani przez Komisję Specjalną do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Społecznym.

W 1951 rok w Potulicach rozpoczyna działalność Centralne Więzienie, a od 1956 rok po raz pierwszy podjęto planowe działania resocjalizacyjne, tj. nauka w zakresie szkoły podstawowej. W ciągu minionych lat działająca w Potulicach szkoła ulegała licznym przeobrażeniom. Od powołanego w 1968 roku Zbiorczego Zakładu Szkolnego po funkcjonujący obecnie Centrum Kształcenia Ustawicznego w Potulicach.

W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych rozpoczęto generalną przebudowę zakładu. Stare, funkcjonujące od 1940 roku drewniane baraki zaczęto zastępować obiektami murowanymi, z pełnym zapleczem administracyjno–gospodarczym. W 1967 rok w jednostce powołano Radę Penitencjarną. W 1974 roku po modernizacji zakładowych obiektów rozpoczęto budowę muru ochronnego, który do tej pory stanowił jedynie wał ochronny z posterunkami funkcjonariuszy. Od 13 grudnia 1981 r. więzienie w Potulicach stało się jednym z 52 obozów dla internowanych mężczyzn z województw toruńskiego i bydgoskiego.

Lata 90 to kolejne zmiany i przeobrażenia zakładu karnego. Zmienia się nie tylko kadra, ale zmianie ulega także przeznaczenie jednostki. Z jednostki penitencjarnej dla pierwszy raz karanych z końcówką kary do 10 lat (w latach osiemdziesiątych) poprzez osadzanie tu recydywistów (na początku lat dziewięćdziesiątych) staje się zakładem karnym dla odbywających karę po raz pierwszy z oddziałami dla młodocianych.

Zakład Karny obecnie

Obecnie Zakład Karny w Potulicach jest jednostką penitencjarną typu zamkniętego, dla skazanych mężczyzn odbywających karę po raz pierwszy. W zakładzie znajdują się oddziały aresztu śledczego dla mężczyzn, zakład typu zamkniętego dla młodocianych, odział terapeutyczny dla skazanych z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi lub upośledzonych umysłowo, odział terapeutyczny dla skazanych uzależnionych od alkoholu.

W jednostce zgodnie z jej przeznaczeniem osadza się także kobiety i mężczyzn podlegających leczeniu szpitalnemu w oddziale leczenia gruźlicy, tymczasowo aresztowanych i skazanych chorych na cukrzycę insulinozależną.

Działalność hali produkcyjnej Hjort Knudsen Polen sp. z o. o.

Zatrudnienie osadzonych stanowi jeden z kluczowych filarów działalności naszej jednostki. Pierwsi skazani zaczęli pracę w grudniu 2017 roku. Natomiast dnia 25 kwietnia 2018 roku nastąpiło oficjalne i uroczyste otwarcie hali produkcyjnej Hjort Knudsen Polen w Potulicach. W wyniku tej inwestycji, prawie 200 skazanych z zakładu karnego typu zamkniętego oraz oddziału półotwartego znalazło zatrudnienie odpłatne w przedsiębiorstwie meblowym. W hali produkcyjnej znajdującej się na terenie naszej jednostki zatrudnieni są skazani w systemie pełnego konwojowania. Pierwszeństwo w zatrudnieniu odpłatnym mają skazani, którzy posiadają zasądzone zobowiązania finansowe wobec państwa.

Praca w Hjort Knudsen Polen sp. z o. o. w systemie bez konwojenta

We wrześniu 2018 roku podpisana została umowa rozszerzająca dotychczasową współpracę pomiędzy Zakładem Karnym w Potulicach, a firmą Hjort Knudsen Polen sp. z o.o. Obecnie kontrahent ma możliwość zatrudnienia skazanych poza terenem naszej jednostki w systemie bez konwojenta w magazynach znajdujących się na terenie Potulic.