Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Zakład Karny w Malborku od 1 grudnia 2021 roku został przekształcony w Oddział Zewnętrzny Zakładu Karnego w Sztumie. Jest jednostką penitencjarną typu zamkniętego przeznaczoną dla skazanych mężczyzn odbywających karę po raz pierwszy z oddziałem aresztu śledczego dla mężczyzn i zakładu karnego karnego typu zamkniętego dla młodocianych. Pojemność zakładu została określona na 252 miejsca. Jednostka usytuowana jest w centrum miasta. Zakład Karny powstał na przełomie XIX i XX wieku jako więzienie śledczo-karne dla kobiet i mężczyzn. Dysponowało pawilonem więziennym, w którym znajdowały się biura i magazyny oraz garażem, piekarnią, wartownią i chlewnią. W czasie okupacji jednostka pozostawała do dyspozycji policji niemieckiej, która więziła tu osoby oczekujące na zesłanie do obozów. W dniu 5 grudnia 1955r. więzienie zostało przemianowane na Zakład Poprawczy. W dniu 1 maja 1957r. Miejska Rada Narodowa w Malborku przekazała na rzecz Zakładu Poprawczego magazyny graniczące z nim z przeznaczeniem na warsztaty szkolne. W dniu 1 września 1967r. zaczęła funkcjonować na terenie zakładu Szkoła Podstawowa dla pracujących przeznaczona wyłącznie dla wychowanków. Był to zakład dla skazanych mężczyzn do 21 roku życia o ciężkim rygorze. Cele mieszkalne były otwarte w dzień, a zamykane na noc. Wychowankowie mogli w porze dziennej korzystać ze świetlicy, boiska sportowego, a także odwiedzać się w celach. Posiłki jedli wspólnie na stołówce. W dniu 1 marca 1980r. Zakład Poprawczy został przemianowany na schronisko dla nieletnich. Warunki przebywania w nim wychowanków nie zmieniły się za wyjątkiem tego, że w Schronisku przebywali nieletni mężczyźni do zapadnięcia wyroku w ich sprawie. Obiekt dysponował jednym pawilonem, podzielonym na dwa oddziały, częścią administracyjną i szkołą. W otoczeniu pawilonu znajdowały się warsztaty szkolne, które służyły do praktycznej nauki zawodu, a także garaże i obszerne boisko sportowe do gry w piłkę nożną oraz siatkową. Plac na którym znajdowało się boisko służył także w porze nocnej jako wybieg dla psów służbowych. Całość otoczona była murem ochronnym. W okolicy bramy wjazdowej znajdowała się dobudowana do muru niewielka wartownia z przeznaczeniem dla funkcjonariuszy zajmujących się ochroną jednostki. Po likwidacji Schroniska czyli 31 stycznia 1984r. w początkowej fazie planowano przeistoczyć tę placówkę w komendę policji, która znajdowała się w budynku nadającym się do rozbiórki. Jednakże w Ministerstwie Sprawiedliwości w dniu 4 kwietnia 1984r. zapadła decyzja o utworzeniu w tym miejscu Aresztu Śledczego. Następnie był stopniowo przebudowywany, aby spełnić wymogi Aresztu Śledczego. Od dnia 8 marca 1989r. jednostka zaczęła funkcjonować samodzielnie jako Areszt Śledczy. Wybudowano oddzielny od pawilonu mieszkalnego budynek administracyjny, do pawilonu mieszkalnego dobudowano jedną kondygnację z przeznaczeniem na cele dla tymczasowo aresztowanych. Pomieszczenie administracyjne i szkołę przebudowano także na cele pozostawiając wyłącznie kilka z nich z przeznaczeniem na magazyn odzieżowy dla osadzonych, dział ewidencji, ambulatorium i kuchnię. W miejscu boiska powstały trzy pola spacerowe ogrodzone ze wszystkich stron. Podwyższono mur ochronny i wybudowano wieżyczki z przeznaczeniem na posterunki uzbrojone. Wyburzono starą wartownię, którą przeniesiono do nowego budynku administracyjnego, przy którym utworzono nową bramę wjazdową. Pomieszczenia warsztatów zmieniły swoje przeznaczenie z miejsca nauki zawodu, na miejsce pracy dla osadzonych.

tekst i zdjecia: mjr Monika Morozowska