Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Zakład Karny w Cieszynie jest jednostką typu zamkniętego. Przeznaczony jest dla recydywistów penitencjarnych, posiada również oddział dla tymczasowo aresztowanych, pozostających w dyspozycji: Sądu Rejonowego w Cieszynie, Prokuratury Rejonowej w Cieszynie, Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju, Prokuratury Rejonowej w Jastrzębiu Zdroju. Pojemność jednostki wynosi 380 miejsc. W skład jednostki wchodzi także Oddział Zewnętrzny w Bielsku Białej.

Jednostka polożona jest w centrum miasta przy ulicy Boleslawa Chrobrego 2 w bezpośrednim sąsiedztwie Sądu Rejonowego. Plany budowy więzienia w Cieszynie powstały w listopadzie 1858 roku. Ostatecznie do budowy władze austriackie przystąpiły w marcu 1881. Budynek więzienia w Cieszynie oddany został do użytku w 1896 roku. W roku 1905 obok niego przy ulicy Garncarskiej postawiono gmach sądu.  W 1918 roku więzienie przejęło niepodlegle państwo polskie. W okresie międzywojennym więzienie cieszyńskie zaliczane było do I kategorii. W latach 1939-1945 wiezienie pełniło funkcję oddziału karnego oraz oddziału śledczego skąd po krótkim pobycie kierowano osadzonych do innych więzień i obozów koncentracyjnych. Przez cieszyńskie więzienie podczas okupacji przewinęło się ponad 12 tysięcy osób. Do roku 1945 więzienie nie było skanalizowane, cele małe liczyły po 7 osadzonych, a duże po kilkadziesiąt osób. Cele ogrzewano  piecami kaflowymi, do których wkładano opał od strony korytarzy więziennych. Duże pomieszczenia i warsztaty oświetlano lampami gazowymi. Na terenie więzienia znajdowała się: świniarnia, stolarnia, pracownia koszykarska, wytwórnia makaronu i garaże. W więzieniu funkcjonowały dwie kaplice – katolicka i ewangelicka. W połowie lat 50- tych w wydzielonej części więzienia otwarto Szpital Chorób Płucnych. W latach 80- tych zakład przeszedł kapitalny remont. Wyremontowano sieć kanalizacyjną, wodna i elektryczną. Do każdej celi doprowadzono ciepłą wodę, a w oddziałach szpitalnych wykonano odrębne ubikacje z umywalkami w łączonych celach wieloosobowych. W 1992 roku w zakładzie wydzielono część przeznaczoną dla tymczasowo aresztowanych. Ogółem w części penitencjarnej dla osadzonych przeznaczonych było155 pomieszczeń w tym: ambulatorium, gabinet RTG, gabinet EKG i USG. Do dyspozycji osadzonych były trzy świetlice i dwa punkty biblioteczne. Oddziały szpitalne miały własne łaźnie. Więzienie ogrzewane jest z miejskiej sieci grzewczej. Magazyny, warsztaty, kuchnia, zabezpieczają w pełni właściwe funkcjonowanie jednostki. Zakład Karny w Cieszynie od roku 1987 zaliczony został do zabytków architektury. W latach 2005 – 2007 zakład (część mieszkalna dla osadzonych) przeszedł kolejny gruntowny remont. W części mieszkalnej oprócz generalnego remontu cel, wygospodarowano miejsce na kantynę dla osadzonych, wyremontowano również pomieszczenia biblioteki, radiowęzła i kaplicę. Obecnie kaplica powróciła do pierwotnej lokalizacji sprzed II Wojny Światowej. W roku 2005 zlikwidowano Szpital Chorób Płucnych przy Zakładzie Karnym w Cieszynie. Wszystkie cele posiadają wyodrębnione, zamykane kąciki sanitarne, wyposażone są w głośniki radiowęzła oraz domofony umożliwiające kontakt z funkcjonariuszem pełniącym służbę w oddziale, a także przyłącza, umożliwiające odbiór sygnału telewizyjnego. Od dnia 01 kwietnia 2018 r. w wyniku reorganizacji jednostek Służby Więziennej, Areszt Śledczy w Bielsku Białej został przekształcony w Oddział Zewnętrzny Zakładu Karnego w Cieszynie. Pojemność Oddziału Zewnętrznego wynosi 252 miejsc.