„Stan wojenny...pamiętamy”
Grudzień 1981 rok
13 grudnia 1981 roku komunistyczne władze PRL wprowadziły na terenie całej Polski stan wojenny. Równocześnie na terenie całego kraju rozpoczęła się operacja „Jodła”. W jej wyniku w pierwszych godzinach stanu wojennego w całym kraju zatrzymano 3173 opozycjonistów z „Solidarności”, KOR, KPN i innych organizacji niezależnych zwalczanych przez władze. Wraz z wybuchem stanu wojennego utworzona została sieć 46 obozów internowania, w których komunistyczna władza umieszczała osoby uznane za zagrożenie dla porządku prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Na Podkarpaciu powstały cztery takie ośrodki w pod rzeszowskim Załężu, Uhercach Mineralnych i Łupkowie oraz w Nisku, gdzie umieszczono kobiety.
Kryptonim Jodła
Operacja internowania opozycjonistów otrzymała ostatecznie kryptonim Jodła. Dlatego powstała potrzeba zorganizowania ośrodków odosobnienia, do których mieli trafić internowani. Jedną z jednostek penitencjarnych, która na czas stanu wojennego stała się ośrodkiem odosobnienia dla więźniów politycznych były Uherce Mineralne. Pierwszy transport opozycjonistów PRL przybył do Zakładu Karnego w Uhercach Mineralnych około 5 rano 13 grudnia 1981.
Wydarzeniom związanym z rocznicą stanu wojennego poświęcono wystawę zdjęć i dokumentów. Oprócz zebranych archiwalnych dokumentów osadzeni mogli zapoznać się z materiałami edukacyjnymi. Przeprowadzenie i ukazanie zebranych materiałów było możliwe między innymi, dzięki zbiorom prywatnym emerytowanego funkcjonariusza naszej jednostki Pana Mieczysława Różyckiego. Oprócz plansz, zdjęć i pamiątek wykorzystane zostały materiały Instytutu Pamięci narodowej o. Rzeszów.
Na zaproszenie organizacji i stowarzyszeń byłych internowanych działaczy Solidarności w obchodach rocznicowych uczestniczył Dyrektor Zakładu Karnego w Uhercach Mineralnych płk Waldemar Ciszek w Zespole Szkół w Zarzeczu i w Zakładzie Karnym w Łupkowie.
Zarzecze
Wójt Gminy Zarzecza oraz Dyrektor Zespołu Szkół im. Wincentego Witosa w Zarzeczu 9 grudnia byli gospodarzami uroczystości rocznicowych. W zorganizowanej pod przewodnictwem Pana Henryka Cząstki byłego internowanego i zarazem współorganizatora seminarium i wystaw wzięli udział licznie zaproszeni goście. „A mury runą…pamiątki po internowanych w czasie stanu wojennego” pod takim tytułem została przeprowadzona główna prelekcja. Obchody rocznicowe w Zarzeczu objęte były Honorowym Patronatem Podkarpackiego Kuratora Oświaty.
Łupków
W dniu 13 grudnia 2022 r. gospodarzem i organizatorem w łupkowskiej jednostce penitencjarnej był Dyrektor Zakładu Karnego w Łupkowie płk Janusz Wańcowiat. Uroczystość oddania hołdu ofiarom stanu wojennego rozpoczęła Msza Św. w Kaplicy Zakładu Karnego. Następnym punktem było złożenie kwiatów pod Obeliskiem z Tablicą upamiętniającą internowanych. Na zakończenie zapalono przed jednym z budynków Zakładu Karnego „Światło Wolności” to znak ogólnopolskiej akcji upamiętnienia stanu wojennego.
Tekst: ppor. Krzysztof Gierula
Zdjęcia: ZS w Zarzeczu, ZK Łupków.