„Stan wojenny...pamiętamy”

Zdjęcie przedstawia rękodzieło wykonane przez osadzonych internowanych w ZK Uherce Mineralne w czasie stanu wojennego. Na pierwszym planie znajduję się duży napis Solidarność .

W czterdziestą pierwszą rocznicę ogłoszenia przez władze PRL stanu wojennego w Zakładzie Karnym w Uhercach Mineralnych uczczono pamięć internowanych działaczy opozycji antykomunistycznej.

Grudzień 1981 rok

13 grudnia 1981 roku komunistyczne władze PRL wprowadziły na terenie całej Polski stan wojenny. Równocześnie na terenie całego kraju rozpoczęła się operacja „Jodła”. W jej wyniku w pierwszych godzinach stanu wojennego w całym kraju zatrzymano 3173 opozycjonistów z „Solidarności”, KOR, KPN i innych organizacji niezależnych zwalczanych przez władze. Wraz z wybuchem stanu wojennego utworzona została sieć 46 obozów internowania, w których komunistyczna władza umieszczała osoby uznane za zagrożenie dla porządku prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Na Podkarpaciu powstały cztery takie ośrodki w pod rzeszowskim Załężu, Uhercach Mineralnych i Łupkowie oraz w Nisku, gdzie umieszczono kobiety.

Kryptonim Jodła

Operacja internowania opozycjonistów otrzymała ostatecznie kryptonim Jodła. Dlatego powstała potrzeba zorganizowania ośrodków odosobnienia, do których mieli trafić internowani. Jedną z jednostek penitencjarnych, która na czas stanu wojennego stała się ośrodkiem odosobnienia dla więźniów politycznych były Uherce Mineralne. Pierwszy transport opozycjonistów PRL przybył do Zakładu Karnego w Uhercach Mineralnych około 5 rano 13 grudnia 1981.

Wydarzeniom związanym z rocznicą stanu wojennego poświęcono wystawę zdjęć i dokumentów. Oprócz zebranych archiwalnych dokumentów osadzeni mogli zapoznać się z materiałami edukacyjnymi. Przeprowadzenie i ukazanie zebranych materiałów było możliwe między innymi, dzięki zbiorom prywatnym emerytowanego funkcjonariusza naszej jednostki Pana Mieczysława Różyckiego. Oprócz plansz, zdjęć i pamiątek wykorzystane zostały materiały Instytutu Pamięci narodowej o. Rzeszów.

Na zaproszenie organizacji i stowarzyszeń byłych internowanych działaczy Solidarności w obchodach rocznicowych uczestniczył Dyrektor Zakładu Karnego w Uhercach Mineralnych płk Waldemar Ciszek w Zespole Szkół w Zarzeczu i w Zakładzie Karnym w Łupkowie.

Zarzecze

Wójt Gminy Zarzecza oraz Dyrektor Zespołu Szkół im. Wincentego Witosa w Zarzeczu 9 grudnia byli gospodarzami uroczystości rocznicowych. W zorganizowanej pod przewodnictwem Pana Henryka Cząstki byłego internowanego i zarazem współorganizatora seminarium i wystaw wzięli udział licznie zaproszeni goście. „A mury runą…pamiątki po internowanych w czasie stanu wojennego” pod takim tytułem została przeprowadzona główna prelekcja. Obchody rocznicowe w Zarzeczu objęte były Honorowym Patronatem Podkarpackiego Kuratora Oświaty.

Łupków

W dniu 13 grudnia 2022 r. gospodarzem i organizatorem w łupkowskiej jednostce penitencjarnej był Dyrektor Zakładu Karnego w Łupkowie płk Janusz Wańcowiat. Uroczystość oddania hołdu ofiarom stanu wojennego rozpoczęła Msza Św. w Kaplicy Zakładu Karnego. Następnym punktem było złożenie kwiatów pod Obeliskiem z Tablicą upamiętniającą internowanych. Na zakończenie zapalono przed jednym z budynków Zakładu Karnego „Światło Wolności” to znak ogólnopolskiej akcji upamiętnienia stanu wojennego.

Tekst: ppor. Krzysztof Gierula

Zdjęcia: ZS w Zarzeczu, ZK Łupków.