Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Historia buduje teraźniejszość

Historyczne uwarunkowania i opresyjne decyzje władz komunistycznych włączyły Zakład Karny w Łupkowie w wymierzone w opozycjonistów działania związane z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981r., stanu wojennego. W okresie od 19 marca do 23 grudnia 1982r., łupkowska jednostka penitencjarna, poza swą podstawową funkcją, była miejscem odosobnienia dla internowanych działaczy "Solidarności". Cztery dekady później upamiętniono i uhonorowano bohaterów tamtych dramatycznych wydarzeń, odsłaniając w dniu 30 września 2022r., przed bieszczadzkim więzieniem obelisk z wypisanym na nim mottem "ORŁA WRONA NIE POKONA". Hasło to głosili wolni ludzie, którym tę wolność odebrać próbowało państwo, które wtedy w grudniu 1981r., wydało wojnę własnemu narodowi.

Szczególna uroczystość w trzech odsłonach

Mając na względzie taką historię i ufundowanie trwałego symbolu uhonorowania bohaterów naszej wolności, data 13 grudnia 2022r., a więc 41. rocznica wprowadzenia stanu wojennego nie mogła nie być w sposób szczególny upamiętniona. Na zaplanowaną na ten dzień uroczystość rocznicową, w mroźny i śnieżny wieczór przybyli do Łupkowa: Starosta Powiatu Sanockiego Stanisław Chęć, posła na Sejm RP Piotra Uruskiego reprezentował członek Zarządu Powiatu Sanockiego Damian Biskup, radna Powiatu Sanockiego Krystyna Galik - Harhaj, reprezentant internowanych Pan Marian Kunc, dyrektor Zakładu Karnego w Uhercach Mineralnych płk Waldemar Ciszek, reprezentanci służb mundurowych powiatu sanockiego: Wojskowego Centrum Rekrutacji w Sanoku mjr Janusz Waliłko, Państwowej Straży Pożarnej w Sanoku  bryg. Bogdan Nanio, Straży Granicznej w Sanoku kpt.  Robert Gabryś, Straży Ochrony Kolei Paweł Woźny. Z zaproszenia do udziału w uroczystości skorzystał też były dyrektor Zakładu Karnego w Łupkowie płk w st. spocz Adam Zarzyczny. Ponad to w upamiętnieniu wzięli udział  także przedstawiciele kadry dydaktycznej i studentów Koła Penitencjarnego Uniwersytetu Rzeszowskiego prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego dr hab. Grzegorz Grzybek i dr Monika Badowska-Hodyr. Z powodu trudnych warunków drogowych na uroczystość nie dojechał były internowany Pan Henryk Cząstka z dyrekcją i uczniami Zespołu Szkół im. Wincentego Witosa w Zarzeczu. Przyjazd planowany jest na początek roku 2023.

Po mszy św. odprawionej w kaplicy więziennej przez kapelana ks. Jacka Wajdę, na tle flagi państwowej, pocztu sztandarowego i pododdziału funkcjonariuszy Służby Więziennej, zebrani, oddając cześć internowanym, złożyli pod obeliskiem wiązanki kwiatów. Następnie uczestnicy uroczystości przeszli na teren jednostki penitencjarnej, gdzie mieli możliwość zetknąć się z artefaktami czasu internowania, które przywiózł ze sobą, przywołujący też swoje osobiste wspomnienia Pan Marian Kunc. Internowany był on przez ponad 6 miesięcy w Zakładzie Karnym w Uhercach i Łupkowie. Wspominając podkreślał, że był to bardzo trudny czas dla jego rodziny ponieważ "na wolności" pozostała żona z dwójką małych dzieci. Pan Marian opowiedział o swoich emocjach zarówno tych jakie towarzyszyły mu ponad 40 lat temu, a także jak z perspektywy czasu ocenia swoje wybory i stan wojenny. Trzecią odsłoną upamiętnienia internowanych i ofiar stanu wojenngo było włączenie się w organizowaną przez Instytut Pamięci Narodowej kampanię społeczną "Zapal światło wolności", która nawiązuje do gestu solidarności, jaki w Wigilię Bożego Narodzenia 1981r., wysłała do zniewolonych wówczas Polaków społeczność miedzynarodowa - zapalonej w oknie świecy. Kilkadziesiąt takich świec tuż po apelu wieczornym, zapłonęło w oknach cel mieszkalnych łupkowskiego więzienia, będąc widocznym znakiem naszej pamięci o tych, którzy żyli w tamtym mrocznym czasie, a jednocześnie stając się asumptem do wyrabiania u osadzonych przekonań opartych na postawach obywatelskich i patriotycznych.

Zapoczątkowanie tradycji

Rocznicowa uroczystość związana z wprowadzaniem stanu wojennego, odbyła się dzięki zaangażowaniu funkcjonariuszy łupkowskiej jednostki penitencjarnej, którzy w trudnych warunkach pogodowych przygotowali właściwą oprawę uroczystości. Odbyła się ona po raz pierwszy, jednak już w trackie jej trwania uczestnicy wyrażali przekonanie, że jest to zapoczątkowanie tradycji, jaka corocznie 13 dnia grudnia będzie kultywowana.

Tekst: mjr Grzegorz Oleniacz

Zdjęcia: Archiwum ZK Łupków