24 marca - Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką

24 marca - Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.
24 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. To bardzo ważne święto państwowe w którym państwo polskie składa hołd Polakom niosącym pomoc żydowskim sąsiadom. Dzień ten związany jest z tragicznym losem rodziny Ulmów oraz ukrywających się z ich pomocą Żydów, którzy 24 marca 1944 roku, w wyniku donosu, zostali zamordowani przez Niemców we wsi Markowa na Rzeszowszczyźnie.

Data 24 marca jest symboliczna. Dokładnie 81 lat temu, 24 marca 1944 roku, Niemcy zamordowali polską rodzinę i ukrywających się u nich Żydów. Egzekucja, którą przeprowadzono w następstwie rewizji, przed domem Ulmów, była wynikiem donosu. Niemiecka żandarmeria zamordowała Józefa Ulmę, jego ciężarną żonę Wiktorię, sześcioro ich małoletnich dzieci (ośmioletniej Stanisławy, sześcioletniej Barbary, pięcioletniego Władysława, czteroletniego Franciszka, trzyletniego Antoniego i półtorarocznej Marii) oraz ośmioro Żydów, którzy przez dwa lata ukrywali się na poddaszu domu Ulmów w Markowej.

Na terenach okupowanej Polski podczas II wojny światowej obowiązywało niemieckie rozporządzenie o karze śmierci za jakąkolwiek pomoc Żydom. Szacunkowo w czasie II wojny światowej Polacy uratowali około kilkudziesięciu tysięcy Żydów. Za pomoc Żydom w tym okresie życie straciło tysiące Polaków. Dokładna liczba nie jest znana, z uwagi na śmierć świadków oraz zniszczenie archiwów tajnych organizacji. Polacy ratujący Żydów są najliczniejszą grupą osób odznaczonych Medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, przyznawanym przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem w Jerozolimie. Dzięki poświęceniu Polaków śmierci z rąk okupantów uniknęło kilkadziesiąt tysięcy Żydów.

Kalendarium najważniejszych wydarzeń po śmierci rodziny Ulmów:

  • 1995 r. Józef i Wiktoria Ulmowie pośmiertnie otrzymują tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata.
  • 2010 r. Prezydent Lech Kaczyński odznacza Józefa i Wiktorię Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
  • 2016 r. w Markowej powstaje Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów.
  • 2018 r. z inicjatywy Prezydenta RP Andrzeja Dudy dzień 24 marca ustanowiono świętem państwowym, którego celem jest upamiętnienie wszystkich tych, którzy z narażeniem życia udzielali Żydom pomocy podczas niemieckiej okupacji.
  • 2023 r. po blisko dwudziestoletnim procesie beatyfikacyjnym, dekretem papieża Franciszka, Ulmowie zostali ogłoszeni błogosławionymi Kościoła katolickiego.

Dziś w kolejną rocznicę zamordowania Rodziny Ulmów przypominamy o Polakach ratujących Żydów, organizując wiele wydarzeń i uroczystości w całej Polsce.

Tekst: mł. chor. Anna Bakalarczyk

Zdjęcie: Archiwum IPN

Generuj pdf
Znajdź nas również na
Serwis Służby Więziennej