Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Idea obchodów

Tygodnia Pomocy Ofiarom Przestępstw zrodziła się w 2000 r. w Ministerstwie Sprawiedliwości. Celem jest zwrócenie szczególnej uwagi na potrzeby i prawa osób pokrzywdzonych przestępstwem. Szczególnie w związku z obchodzonym 22 lutego Międzynarodowym Dniem Ofiar Przestępstw. W Polsce obchody tego dnia wprowadzono na mocy ustawy z 12 lutego 2003 r. W trakcie jego trwania osoby pokrzywdzone będą mogły skorzystać z bezpłatnych porad i informacji udzielanych przez prawników, psychologów oraz przedstawiciel różnych środowisk w trakcie dyżurów pełnionych w w/w podmiotach. Bliższe informacje znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Działania profilaktyczne, oddziaływania resocjalizacyjne

Funkcjonariusze Służby Więziennej w swojej codziennej pracy prowadzą szereg oddziaływań resocjalizacyjnych ukierunkowanych na kształtowanie postaw prospołecznych, akcentujemy przy tym potrzeby i prawa osób pokrzywdzonych przestępstwem.

W jednostkach okręgu lubelskiego pomoc ofiarom przestępstw realizowana jest także poprzez przeprowadzane rozmowy i oddziaływania korekcyjno-wspierające Wykorzystujemy w ich edukacji i korekcji dostępną literaturę, a także obejmujemy programami edukacyjno- korekcyjnymi. Niezwykle istotną rolę w naszych działaniach odgrywa profilaktyka, w tym rozmowy, ulotki, literatura, programy readaptacji społecznej, spotkania grupy AA i terapeutyczne. W postąpowaniu z osadzonymi nasze oddziaływania ukierunkowane są na poszanowanie godności ludzkiej, od skazanych egzekwowane są zobowiązania nałożone przez sąd między innymi poprzez naprawienie szkody, zadośćuczynienie wobec osób pokrzywdzonych.

Skuteczna informacja

W jednostkach okręgu lubelskiego prowadzone są systematycznie akcje informacyjno – edukacyjne, których głównym celem jest przekazanie szeroko rozumianej wiedzy na temat możliwości pomocy ofiarom przestępstw. Są to cykliczne audycje i informacje radiowęzłowe, gazetki tematyczne, filmy profilaktyczne oraz broszury zawierające informacje jak poszczególne instytucje pomagają pokrzywdzonym, komu pomagają oraz numery telefonów Systematycznie także realizowane rozmowy psychologa i wychowawców mające na celu zwrócenie uwagi skazanych na ofiarę przestępstwa.

W Areszcie Śledczym w Lublinie z inicjatywy koordynatorów ds mediacji i sprawiedliwości naprawczej; przygotowany został konkurs dla osadzonych w jednostkach okręgu lubelskiego pt. „ List z przeprosinami”, który wpisuje się w Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem. Osadzeni przystępujący do udziału w konkursie mają za zadanie zawrzeć swe przemyślenia nt. konsekwencji dokonanego przestępstwa dla osoby pokrzywdzonej sformułować przeprosiny za popełniony czyn.

Nasze programy

W naszych jednostkach realizowane są programy z zakresu kształtowania umiejętności społecznych i poznawczych, zwracające uwagę na cierpienie ofiar i potrzebę ochrony ich interesów oraz potrzebę niesienia im pomocy np. „Stop przemocy- druga szansa”, „ Pułapka złości” oraz „Trzeźwy kierowca” w Zakładzie Karnym w Chełmie.

Wśród programów warto zaakcentować: "NIE URODZIŁEM SIĘ PRZESTĘPCĄ" czy „MOI BLISCY, MÓJ DOM”, realizowane w Areszcie Śledczym w Krasnymstawie” „Mediacja zza krat” w Opolu Lubelskim, którego celem głównym jest popularyzowanie w środowisku osób pozbawionych wolności zjawiska jakim jest mediacja czy ”Mediacja w więzieniu”w Zakładzie Karnym w Zamościu poruszający tematykę mediacji dla osób skazanych. W Zakładzie Karnym w Żytkowicach to program "Więzienie Stracony Czas" realizowany od 2012 roku. Celem projektu są działania prewencyjne mające na celu ograniczenie przestępczości nieletnich poprzez wskazanie młodym ludziom konsekwencji swoich wyborów życiowych, a także DULUTH – MODEL i „STOP PRZEMOCY”, którego celem jest zdobycie przez skazanych podstawowych umiejętności społecznych nakierowanych na wielostronną interwencję mającą zmienić zachowania agresywne oraz nauczyć samokontroli. W Zakładzie Karnym w Żytkowicach realizowanych jest też szereg programów z zakresu profilaktyki uzależnień, najczęściej osadzeni uczestniczą w zajęciach: „Stop uzależnieniom”, „Powiedz stop”, „Życie bez uzależnień”, „Bezpieczna Droga” czy „Wyhamuj”. W 2021 roku Areszt Śledczy w Lublinie zrealizował także metodą zdalną, przy współudziale dr hab. Agnieszki Lewickiej-Zelent oraz dr Ewy Trojanowskiej, dwie edycje programu resocjalizacji „Mediacja - w stronę drugiego człowieka”. Aktualnie w tej jednostce opracowywany jest program resocjalizacji w ramach współpracy z mediatorem Centrum Wolontariatu.

Wszystkie programy mają na celu zwiększenie świadomości wartości komunikacji międzyludzkiej i poziomu odpowiedzialności w celu zmiany, jednocześnie przeciwdziałając postawom prokryminalnym. Kształtują poczucie empatii oraz odpowiedzialności za popełnione czyny.

Współpraca ze środowiskiem zewnętrznym

• w Zakładzie Karnym w Chełmie realizowana jest współpraca z Zespołem Interdyscyplinarnym Przeciwdziałanie Przemocy z siedzibą w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Chełmie, gdzie wymieniane się doświadczenia w celu obejmowania ofiary pomocą ze strony MOPR i prowadzenia oddziaływań penitencjarnych wobec osadzonych, które skierowane są na prace w deficytach;
• w Zakładzie Karnym w Opolu Lubelskim w ramach Europejskiego Dnia Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego zorganizowane zostało spotkanie z funkcjonariuszem Policji z Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Powiatowej w Opolu Lubelskim dla skazanych mężczyzn odbywających karę pozbawienia wolności za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu oraz popełnione wypadki drogowe, w których były ofiary;
• w Areszcie Śledczym w Krasnymstawie w ramach podpisanego porozumienia, planowane są spotkania online ze studentami ze Stowarzyszenia Natanaleum w Lublinie, ponadto w Areszcie Śledczym w Lublinie planowane są spotkania on-line z ekspertami mające na celu zwrócenie szczególnej uwagi na sytuację psychologiczną osób pokrzywdzonych przestępstwem.

„Pilotaż programu wdrażającego ideę sprawiedliwości naprawczej”

Warto szczególnie zaakcentować, iż jednostki okręgu lubelskiego zostały włączone do realizacji przez Wyższą Szkołę Kryminologii i Penitencjarystyki w Warszawie projektu pod nazwą „Pilotaż programu wdrażającego ideę sprawiedliwości naprawczej na terenie Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Lublinie”, sfinansowanego ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości.

Główne cele projektu to: zmniejszenie powrotności do przestępstw oraz poprawa sytuacji osób pokrzywdzonych przestępstwem; wsparcie skutecznej readaptacji skazanych i rozwój systemu pomocy dla osób pokrzywdzonych przestępstwem; promowanie i wspieranie inicjatyw oraz przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i informacyjnym w zakresie alternatywnych metod rozwiązywania konfliktów, w szczególności mediacji. Projekt oparty jest w znacznej mierze na idei sprawiedliwości naprawczej. W ramach tych oddziaływań prowadzone są spotkania i rozmowy osadzonych z wychowawcami oraz psychologami o charakterze informacyjnym oraz spotkania z mediatorem. Dla popularyzacji i promocji projektu emitowane są materiały informacyjne za pośrednictwem radiowęzła, gazetek ściennych, zamieszczane są artykuły w gazecie wewnątrzzakładowej "Piąty Południk" (Areszt Śledczy w Lublinie) czy telewizji zakładowej (Zakład Karny Opole Lubelskie),

Kilka słów o Funduszu

Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej zwany dalej Funduszem Sprawiedliwości jest funduszem celowym ukierunkowanym na pomoc osobom pokrzywdzonym i świadkom, przeciwdziałanie przestępczości oraz pomoc postpenitencjarną. Dysponentem Funduszu Sprawiedliwości jest Minister Sprawiedliwości.

Środki Funduszu przeznaczane są m.in. na:

• pomoc osobom pokrzywdzonym przestępstwem oraz osobom im najbliższym, zwłaszcza na pomoc medyczną, psychologiczną, rehabilitacyjną, prawną oraz materialną;
• pomoc postpenitencjarną osobom pozbawionym wolności, zwalnianym z zakładów karnych i aresztów śledczych oraz osobom im najbliższym, udzielaną przez zawodowych kuratorów sądowych oraz Służbę Więzienną,

Pełny zakres świadczonej pomocy w ramach Funduszu Sprawiedliwości został wymieniony w Dz. U. §36–37 i §39 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 września 2017 r., w sprawie Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – Funduszu Sprawiedliwości.

opracowanie:kpt. Edyta Radczuk,

zdjęcia: Zakład Karny w Zamościu