Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Liczby i wyzwania

Psycholog to zawód zaufania publicznego z prawie 150-letnią historią. Aktualnie w jednostkach penitencjarnych okręgu bydgoskiego służbę pełni 95 psychologów: w działach penitencjarnych, terapeutycznych oraz w dwóch Ośrodkach Diagnostycznych, a także w Domu dla Matki i Dziecka.

Psycholodzy podejmują na co dzień szereg zróżnicowanych i zindywidualizowanych oddziaływań psychokorekcyjnych służących zapobieganiu pogłębianiu się u osadzonych patologicznych cech osobowości oraz przygotowaniu ich do samodzielnego życia po opuszczeniu izolacji penitencjarnej zgodnie z obowiązującymi zasadami prawnymi i moralnymi.

Jak wygląda praca psychologa więziennego?

Z jednej strony praca więziennego psychologa nie odbiega od pracy psychologa „na wolności”, a więc skupia się na prowadzeniu rozmów, poradnictwie psychologicznym, prowadzeniu badań psychologicznych, udzielaniu wsparcia psychologicznego oraz obejmowaniu osadzonych odpowiednimi oddziaływaniami psychokorekcyjnymi.

Z drugiej zaś strony jest zupełnie inna z uwagi na specyfikę samego miejsca oraz przebywających w nim osób.

Pierwszy moment izolacji to czas na diagnozę problemową osób osadzonych w jednostkach penitencjarnych. Jednym słowem psycholog służy wsparciem, pozwala oswoić się z nowymi warunkami. Kolejnym obszarem pracy psychologa jest realizacja programów readaptacyjnych, które pozwalają skazanym pracować zarówno na jego deficytach, jak i zasobach. W głównej mierze służą one wypracowaniu alternatywnych sposobów postępowania do tych, które nie były akceptowane społecznie i stały się powodem osadzenia. Dotyczą one głównie profilaktyki uzależnień, przeciwdziałania agresji i przemocy, rozwojowi umiejętności społecznych i poznawczych, a także integracji rodzin.

Pomoc psychologa i wola współdziałania osadzonego

Pomoc psychologiczna przyniesie wymierne efekty, jeżeli w osadzonym wzbudzi się wolę współdziałania oraz chęć zmiany jego życia na lepsze. To pierwsze kroki w drodze do życia zgodnego z obowiązującymi przepisami prawnymi i normami społecznymi.

Psycholog - ważne ogniowo procesu resocjalizacji więźniów

Praca psychologa w dziale penitencjarnym to bieżące konsultacje osadzonych, kontrola ich stanów psychicznych, wpieranie w sytuacjach tego wymagających. To również szeroko pojęta psychoedukacja, realizacja oddziaływań z zakresu profilaktyki uzależnień oraz korekcja deficytów. Psycholodzy penitencjarni poza indywidualną pracą z osadzonymi prowadzą zajęcia grupowe, programy readaptacji społecznej podczas, których motywują do zmiany, rozwijają umiejętności społeczne oraz poznawcze skazanych. Sprawują także opiekę nad specyficznymi grupami osób np. będącymi w trakcie substytucyjnej terapii metadonowej, co obliguje psychologa do posiadania specjalistycznej wiedzy z zakresu uzależnień, czy kobietami ciężarnymi, gdzie niezbędna jest wiedza z zakresu psychologii prenatalnej.

W oddziałach terapeutycznych dla osób uzależnionych psycholog jest także terapeutą uzależnień. Prowadzi terapię indywidualną oraz grupową. Uczy swoich pacjentów nowych, korzystnych dla zdrowia zachowań oraz postaw. Realizuje psychoedukację oraz treningi umiejętności społecznych.

Psycholodzy w oddziałach dla skazanych z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi lub upośledzonych umysłowo ściśle współpracują z lekarzem psychiatrą i posiadają wiedzę kliniczną dotyczącą zdrowia psychicznego, jego normy i patologii. Ta praca wymaga dużych pokładów cierpliwości i mocno indywidualnych oddziaływań względem każdego podopiecznego, gdyż podłoże problemów skazanych w tym miejscu zazwyczaj ma głębokie korzenie, nierzadko sięgające dzieciństwa osadzonych.

Praca psychologa w Domu dla Matki i Dziecka angażuje całe spectrum wiedzy o człowieku. Wymaga umiejętności diagnostycznych dzieci i dorosłych. To organizacja zajęć grupowych nie tylko dla skazanych, ale także ich dzieci. Poza redukcją deficytów matek psycholog rozwija także ich kompetencje rodzicielskie.

Psycholodzy w Służbie Więziennej to osoby, które posiadają szeroką wiedzę o człowieku. Praca w jednostce penitencjarnej to możliwość spotkania szeregu różnorodnych przypadków. To miejsce, które psychologa bardzo szybko uczy praktyki i nie daje przestrzeni na teoretyczne podejście do problemów.

Tekst: mjr Agnieszka Wollmann

Zdjęcie: archiwum OISW w Bydgoszcz