Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Dział Penitencjarny Aresztu Śledczego w Warszawie-Służewcu oraz Oddziału Zewnętrznego w Warszawie-Bemowie, gromadzi w swych szeregach zarówno kobiety jak i mężczyzn. Dział stanowią, poza wychowawcami, także funkcjonariusze zajmujący się zatrudnieniem skazanych oraz psychologowie. Dział penitencjarny to dział nie chodzący na co dzień w mundurze.

Wychowawcy na pierwszej linii

Wielokrotnie przy rozmowie wstępnej z osadzonymi prowadzonej przez wychowawców lub psychologów ujawniają oni sytuacje związane z m.in. obniżonym, depresyjnym nastrojem, osadzeni podają, że znajdują się w kryzysie rodzinnym, mają zespół odstawienny lub są w trakcie leczenia psychiatrycznego, mają myśli samobójcze lub dokonali próby samobójczej w okresie poprzedzającym przyjęcie do aresztu. W pierwszym okresie najczęściej dwóch tygodni, osadzeni są szczególnie starannie badani, poddawani szczególnej obserwacji oraz dokonywana jest analiza dotyczącej ich dokumentacji. Potem trafiają do oddziałów stałych, gdzie prowadzone są specjalistyczne oddziaływania związane ze zdiagnozowanymi deficytami.

Diagnoza, obserwacja, dokumentacja i profilaktyka

Wychowawcy z wyksztalceniem pedagogicznym, prawniczym i psychologicznym zajmują się m.in. prowadzeniem programów resocjalizacji, które prowadzą samodzielnie lub we współpracy z psychologami. Są to oddziaływania mające na celu niwelowanie zachowań będących podstawowym czynnikiem powodującym popełnienie przestępstwa. Wychowawcy współuczestniczą w prowadzeniu działalności kulturalno oświatowej i zajęć sportowych. Są zobowiązani także do podejmowania czynności mających na celu bieżące rozwiązywanie problemów i sytuacji konfliktowych pomiędzy skazanymi oraz wskazywanie akceptowanych sposobów ich rozwiązywania. Wychowawczynie i wychowawcy, wizytują codziennie lub kilka razy dziennie cele mieszkalne m.in. po to, aby zaplanować rozmieszczenie skazanych, ukaranych i tymczasowo aresztowanych w taki sposób aby zapobiegać ich wzajemnej demoralizacji. W czasie takich wizytacji odpowiadają na pytania nurtujące skazanych, udzielają rad i wskazówek, korygują ich zachowania. Praca w oddziale to także prowadzenie dokumentacji. Wychowawcy przygotowują projekty decyzji, opiniują prośby i wnioski osadzonych. Sporządzają projekty propozycji klasyfikacyjnych, opinii i ocen okresowych, sporządzają prognozy kryminologiczno- społeczne. Wychowawcy działu penitencjarnego znają swoich podopiecznych, często rozmawiają z ich rodzinami, zgłaszającymi się także z pytaniami do Dyrektora jednostki. Praca w dziale to także współpraca m.in. na gruncie doboru osadzonych do zatrudnienia. To bardzo ważna decyzja, którą podejmuje Dyrektor jednostki. Kierujący musi posiadać wiedzę o skazanym, który pozostaje kandydatem do pracy. Szczególnie jeśli w grę wchodzi zatrudnienie zewnętrzne. Wychowawcy współpracują w tym zakresie z funkcjonariuszami ds. zatrudnienia i wspólnie dokonują doboru skazanych.

Wychowawcy pracują w oddziałach dla tymczasowo aresztowanych oraz skazanych przeznaczonych dla skazanych odbywających swoją karę w warunkach zakładu karnego typu otwartego, półotwartego i zamkniętego. Co w dużym skrócie znaczy tyle, że ich podopieczni są zamknięci w celach lub ich cele pozostają otwarte w dzień a zamykane na noc lub z pewnymi ograniczeniami są otwarte. W powierzonych grupach wychowawczych utrzymują stałe kontakty wychowawcze. Wychowawcy zwracają uwagę w czasie takich rozmów i codziennej obserwacji prowadzonej w oddziale na osadzonych przejawiających trudności adaptacyjne oraz wymagających zintensyfikowanych oddziaływań. W sytuacji wątpliwości związanych z funkcjonowaniem osadzonego wychowawca współpracuje z psychologiem, który określa sposób dalszych oddziaływań poprzez określenie zaleceń dla wychowawcy i często dla działu ochrony.

Na dziale penitencjarnym spoczywa wiele obowiązków związanych z profilaktyką związaną z osobami objętymi m.in szczególną ochroną oraz przeciwdziałania negatywnym przejawom podkultury przestępczej i wiele innych.

W efekcie wszystkie działy w strukturze jednostki przenikają się i uzupełniają po to, aby wypełnić powierzoną więziennictwu rolę w działaniach podejmowanych na rzecz zapewnienia porządku i bezpieczeństwa publicznego. Chroniąc społeczeństwo przed sprawcami przestępstw osadzonymi w zakładach karnych i aresztach śledczych, nie tylko izolując ich od społeczeństwa, ale przygotowując do poprawnego w nim funkcjonowania, bez wchodzenia w konflikt z prawem, powstrzymywania się od powrotu do przestępstwa, prowadząc oddziaływania resocjalizacyjne i readaptacyjne.

Opracowała por. Agnieszka Tracz