Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Misja SDE

Misją SDE jest realizowanie i rozwijanie skutecznego, ekonomicznego, nieizolacyjnego, dyscyplinarno-wolnościowego systemu oddziaływań w celu osiągnięcia celów wykonywania kary pozbawienia wolności, środków karnych i zabezpieczających, poprzez umożliwienie osobie objętej tym systemem funkcjonowania w otwartym środowisku, sprzyjającym inkluzji społecznej.

Co to jest System Dozoru Elektronicznego?

To najnowocześniejszy nieizolacyjny system wykonywania kary pozbawienia wolności. Kontroluje on wykonywanie przez skazanego obowiązków nałożonych przez sąd przy pomocy urządzeń elektronicznych i umożliwia odbywanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym.

Jak wygląda odbywanie kary w Systemie Dozoru Elektronicznego?

Każdemu skazanemu, indywidualnie, sąd wyznacza szczegółowy harmonogram odbywania kary pozbawienia wolności, zgodnie z którym osoba poddana kontroli musi przebywać w swoim domu lub innym miejscu odbywania kary w ściśle określonych godzinach. System Dozoru Elektronicznego umożliwia prowadzenie normalnego życia pod stałą, lecz dyskretną kontrolą. Za zgodą sądu, w godzinach wskazanych w harmonogramie, można przebywać poza miejscem odbywania kary pozbawienia wolności, aby w tym czasie pracować w zakładzie pracy, gospodarstwie rolnym, kontynuować naukę lub wykonywać inne obowiązki życiowe i rodzinne.

Na czym polega kontrola obowiązków w dozorze elektronicznym?

System Dozoru Elektronicznego składa się z nadajnika zainstalowanego w wodoodpornej i antyalergicznej opasce mocowanej na nodze lub przegubie dłoni przypominający wyglądem zegarek oraz urządzenia monitorującego zamontowanego w miejscu odbywania kary pozbawienia wolności. Urządzenia te kontrolują wykonywanie przez skazanego zaleceń sądu i ustalają fakt przebywania w miejscu odbywania kary pozbawienia wolności w wymaganych przez sąd godzinach. W przypadku nieobecności lub spóźnienia urządzenie monitorujące natychmiast powiadamia o tym zdarzeniu Centralę Monitorowania, która dokładnie rejestruje przebieg kary. O każdym takim fakcie natychmiast informowany jest również sędzia penitencjarny i zawodowy kurator sądowy.

Czy odbywanie kary w Systemie Dozoru Elektronicznego jest trudne?

Odbywanie kary pozbawienia wolności w tym systemie oparte jest na odpowiedzialności, samodyscyplinie i ścisłym przestrzeganiu harmonogramu określonego przez sąd.

Co muszę, a co mogę robić odbywając karę w Systemie Dozoru Elektronicznego?

Do obowiązków w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego należy:

ścisłe przestrzeganie określonych przez sąd ograniczeń czasowych i przestrzennych odbywania kary,

odbieranie wszystkich połączeń kierowanych na urządzenie monitorujące i umożliwianie dostępu do nich w celu konserwacji i kontroli,

niezwłoczne powiadamianie Centrali Monitorowania o dostrzeżonych ewentualnych problemach z urządzeniami monitorującymi,

przestrzeganie porządku prawnego.

Do pozytywnych stron wykonywania kary pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego należy:

uniknięcie rygorów panujących w izolacji więziennej,

aktywność zawodowa i zarobkowanie na utrzymanie własne i swoich bliskich,

możliwość kontynuowania nauki oraz leczenia i różnych form terapii,

utrzymywanie kontaktów ze swoimi bliskimi, możliwość troszczenia się o nich i czynnego uczestniczenia w ich życiu,

możliwość uczestniczenia w praktykach religijnych,

nieskrępowane korzystanie z dostępu do mediów, informacji i dóbr kultury oraz warunki do uprawiania sportu,

utrzymywanie kontaktów ze znajomymi i przyjaciółmi,

prowadzenie działań sprzyjających dalszemu rozwojowi,

w aktualnym stanie prawnym skazanym odbywającym karę w tym systemie przysługuje prawo do ubiegania się o podstawowe świadczenia pomocy społecznej w przypadku trudnej sytuacji życiowej i materialnej skazanego.

Jak mogę ubiegać się o odbywanie kary w Systemie Dozoru Elektronicznego?

Należy złożyć pisemny wniosek do sekcji lub wydziału penitencjarnego sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania (lub miejsca odbywania kary w przypadku osób, które już przebywają w zakładzie karnym) o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego. Jeśli kara pozbawienia wolności lub suma tych kar nie przekracza 4 miesięcy i przebywa się aktualnie w zakładzie karnym to wniosek o odbywanie kary w SDE można złożyć również do komisji penitencjarnej w jednostce w której się przebywa. Do wniosku konieczne jest dołączenie zgody wszystkich osób pełnoletnich, wspólnie zamieszkujących w miejscu, gdzie kara ma być wykonywana. Jeżeli osoba składająca wniosek mieszka samotnie to zgoda taka nie jest wymagana. Stosowne formularze są dostępne w na stronach internetowych sądów, zakładów karnych lub aresztów śledczych, w zespołach kuratorskich oraz na stronie internetowej sw.gov.pl w zakładce Biuro Dozoru Elektronicznego/Dokumenty do pobrania.
Wniosek w imieniu osoby skazanej może złożyć również profesjonalny pełnomocnik skazanego — adwokat lub inna uprawniona osoba. Pomocą służą również zawodowi kuratorzy sądowi, którzy pracują w wydziałach karnych sądów rejonowych. Ważne jest, aby dokładnie zapoznać się z regulaminem odbywania kary pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego, zaakceptować go i podpisać deklarację.

Kiedy rozpoczyna się odbywanie kary w Systemie Dozoru Elektronicznego?

Wykonywanie kary pozbawienia wolności rozpoczyna się niezwłocznie od momentu instalacji urządzeń elektronicznych i tym samym rozpoczęcia monitorowania.

Na co mogę liczyć, jeśli sumiennie zastosuję się do warunków odbywania kary?

Jeżeli przestrzegane będą wszystkie obowiązki określone przez sąd w postanowieniu, a postępowanie będzie zgodne z regulaminem i instrukcjami korzystania z urządzeń monitorujących, odbywanie kary pozbawienia wolności w tym systemie będzie bardziej dogodne. Odpowiedzialna postawa i samokontrola pozwolą uniknąć dodatkowych czynności kontrolnych ze strony zawodowego kuratora sądowego, pracowników Upoważnionego Podmiotu Dozorującego i Centrali Monitorowania.

Czy mogę ubiegać się o wcześniejsze zakończenie odbywania kary w tym systemie?

Tak, o ile skazany nie odbywa zastępczej kary pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Jeżeli w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności będą ściśle przestrzegane postanowienia sądu, warunki odbywania kary oraz porządek prawny, sąd penitencjarny (na wniosek skazanego, pełnomocnika, sądowego kuratora zawodowego lub prokuratora) może udzielić warunkowego przedterminowego zwolnienia po odbyciu co najmniej połowy kary. Jeżeli kara pozbawienia wolności została orzeczona w warunkach art. 64§1 Kodeksu karnego, to o warunkowe przedterminowe zwolnienie będzie można ubiegać się po odbyciu co najmniej dwóch trzecich kary.

Co będzie, jeśli nie zastosuję się do obowiązków nałożonych przez sąd lub regulaminu odbywania kary w Systemie Dozoru Elektronicznego?

Jeżeli osoba odbywająca karę pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego nie będzie wypełniała warunków dozoru, sąd może uchylić wcześniej wydane zezwolenie na odbywanie kary w tym systemie, co skutkować będzie wykonaniem pozostałej części kary w warunkach bezwzględnej izolacji w zakładzie karnym.

A jeśli naruszenie warunków odbywania kary nastąpi z przyczyn losowych, niezależnych ode mnie?

Jeśli nastąpi sytuacja uniemożliwiająca zastosowanie się do warunków odbywania kary pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego z obiektywnych przyczyn, niezależnych od skazanego, np. niespodziewane utrudnienia komunikacyjne, wypadek losowy, konieczność udzielenia pomocy medycznej poza miejscem odbywania kary itp., wówczas należy niezwłocznie osobiście lub za pośrednictwem upoważnionej osoby powiadomić kuratora zawodowego lub Centralę Monitorowania o tym zdarzeniu.

Czy będzie stała łączność z personelem w Centrali Monitorowania?

Tak, urządzenie monitorujące posiada wbudowany telefon, który będzie można używać wyłącznie do kontaktu z Centralą Monitorowania
lub do połączeń z numerem alarmowym 112 w sytuacjach poważnych zagrożeń bezpieczeństwa życia i zdrowia. Centrala Monitorowania pracuje całodobowo i w każdej chwili będzie można porozmawiać z dyżurnym sprawującym nadzór nad wykonywaniem kary.

Kuratorska Służba Sądowa

Czynności związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kar z zastosowaniem dozoru elektronicznego oraz nałożonych w związku z nimi obowiązków wykonuje sądowy kurator zawodowy.

Zakres kompetencji i obowiązków kuratorów sądowych dotyczących wykonywania kar, środków karnych i środków zabezpieczających z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego został unormowany:

ustawą z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 1997 r.
Nr 90 poz. 557 z późn. zm.) oraz wydanymi na podstawie tej ustawy rozporządzeniami wykonawczymi.

Ustawowo wyodrębnione zostały trzy formy stosowania Systemu Dozoru Elektronicznego:

dozór stacjonarny do kontroli przebywania skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez sąd miejscu,

dozór mobilny do kontroli bieżącego miejsca pobytu skazanego, niezależnie od tego, gdzie skazany przebywa,

dozór zbliżeniowy do kontroli zachowania przez skazanego określonej minimalnej odległości od osoby wskazanej przez sąd.

Sądowy kurator zawodowy, realizując czynności związane z kontrolą wykonywania kary, środka karnego lub środka zabezpieczającego w systemie dozoru elektronicznego, dokonuje oceny zachowania skazanego, uwzględniając w szczególności:

przestrzeganie przez skazanego porządku prawnego;

przestrzeganie przez skazanego obowiązków związanych z wykonywaną karą;

stosunek skazanego do organów uprawnionych do wykonywania orzeczenia.

Podstawowym zadaniem sądowych kuratorów zawodowych w tym obszarze jest:

kontrolowanie ścisłego wykonywania przez skazanego obowiązków i poleceń, udzielanie pomocy w readaptacji społecznej skazanego,

pozyskiwanie informacji o skazanym w zakresie jego sytuacji rodzinnej, socjalno-bytowej,

dokonywanie oceny zachowania skazanego w zakresie przestrzegania przez niego porządku prawnego, obowiązków związanych z wykonywaną karą,

powiadamianie sądu o każdym przypadku naruszenia przez skazanego porządku prawnego lub nałożonego na skazanego obowiązku, w szczególności o popełnieniu przez skazanego przestępstwa lub przestępstwa skarbowego,

składanie stosownych wniosków,

podejmowanie decyzji w przedmiocie zmiany harmonogramu odbywania kary,

udzielanie zezwoleń na opuszczanie przez skazanego miejsca wykonywania dozoru elektronicznego na okres nie dłuższy niż 7 dni,

wyrażanie zgody na odinstalowanie rejestratora przenośnego lub usunięcie nadajnika z uwagi na zagrożenie zdrowia lub życia ludzkiego.

W trakcie wykonywania dozoru elektronicznego, w zakresie czynności prawno-technicznych, kuratorzy sądowi współpracują z sędzią, Podmiotem Dozorującym i podmiotem prowadzącym Centralę Monitorowania.

Dokumenty do pobrania https://sw.gov.pl/jednostka/biuro-dozoru-elektronicznego

Tekst: kpt. Grzegorz Terlikowski 
Zdjęcia: kpt. Michał Kucyrka