Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Trudne historie

Złamanie prawa, postępowanie sądowe, odbycie kary - wokół tego często pojawia się wykluczenie społeczne, problemy rodzinne, a także szereg deficytów takich, jak uzależnienia, zachowania autoagresywne, zaburzenia psychiczne, lęki, problemy osobiste oraz zdrowotne. Do jednostek penitencjarnych trafiają osoby, których bagaż doświadczeń często nadawałby się na książkę, czy film, a odbiorcy nie byliby w stanie uwierzyć, że takie historie mogły wydarzyć się naprawdę. Każdy człowiek oczekuje zrozumienia i akceptacji, mimo najtragiczniejszych doświadczeń życiowych. Dlatego przy pracy z ludźmi niezwykle istotna jest pomoc psychologiczna. Więzienie jest miejscem szczególny, gdzie psychologowie odgrywają wyjątkową, bezcenną rolę.

Rola psychologa więziennego

Brak wsparcia, rozmowy z kimś zaufanym powoduje, że w sytuacjach krytycznych osadzeni przestają wierzyć w swoje możliwości, nie widzą alternatywnych rozwiązań, myślą pesymistycznie, są napięci. Często w takich chwilach towarzyszy im uczucie lęku, osamotnienia, beznadziejności, a przyszłość się jawi w czarnych barwach. W izolacji więziennej nierzadko takie osoby wycofują się z kontaktów społecznych, nie chcą nawiązywać trwałych, głębokich relacji. Opieka psychologiczna polega na regularnym monitorowaniu stanu emocjonalnego, inicjowaniu i wspieraniu w budowaniu sieci wsparcia, redukowaniu napięcia emocjonalnego, przedstawianiu alternatywnych i bezpiecznych dla życia sposobów radzenia sobie z trudnościami. Oddziaływania obejmują uczenie osadzonego konkretnych technik radzenia sobie z trudnymi emocjami lub myślami, wspieranie w przezwyciężaniu bieżących problemów, ukazywaniu innych aspektów i możliwych rozwiązań. Ponadto psycholog pracuje nad budowaniem u osadzonego zaufania do siebie i wzmocnienia poczucia własnej wartości. 

Współpraca

Wychowawca w dziale penitencjarnym jest pierwszą osobą, która poznaje historię każdego osadzonego. Wychowawca codziennie wizytuje cele, rozmawia z osadzonymi, nadzoruje korespondencję, czyta oraz tworzy dokumentację. Oddziałowi mają kontakt z osadzonymi przez całą dobę. To właśnie ścisła współpraca wychowawców oraz oddziałowych z psychologami owocuje sporządzeniem właściwej diagnozy przez psychologa - pozwala określić problemy psychiczne, uzależnienia, w razie potrzeby skierować na konsultację psychiatryczną, objąć oddziaływaniami terapeutycznymi. Codzienny kontakt pozwala uzyskać wiele istotnych spostrzeżeń, które znacząco wpływają na pracę psychologa. Informacje jakie uzyska zarówno od osadzonego jak i innych osób stanowi nieocenioną pomoc. Często sytuacje bywają na tyle dynamiczne i nieprzewidziane jak np. autoagresja, bójka, śmierć osoby bliskiej - w każdym z tych przypadków istotna jest niezwłoczna reakcja każdej z wyżej wymienionych osób. 

Głównym narzędziem psychologa jest rozmowa, a cechą charakteru empatia. Jak mawiał prof. Brunon Hołyst:

"Słowo leczy lub zabija, chodzi o to, żeby nasze słowo leczyło. Rozmowa, zainteresowanie się problemem innej osoby może okazać się dla niej niezwykle pomocne'' .

Tekst: por. Agnieszka Dzimińska/ st.szer. Karolina Wiśniewska

Zdjęcia: por. Agnieszka Dzimińska