Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Pytania: czy Służba Więzienna właściwie przygotowuje skazanych do opuszczenia więzień, jakiej pomocy udziela, czy programy, w których skazani uczestniczą gwarantują poprawne ich funkcjonowanie w społeczeństwie, jak przygotowują ich do życia na wolności, czy skazany po opuszczeniu więzienia jest gorszy czy może „naprawiony”, czy lepiej, czy gorzej będzie sobie radził na rynku pracy, w rodzinie, w społeczności lokalnej? Pytań wiele. Zadają je naukowcy, politycy, dziennikarze, funkcjonariusze Służby Więziennej, zwykli obywatele.

A odpowiedź na nie banalna - to zależy.  Sukces resocjalizacyjny zależy od samego skazanego, czy chce coś zmienić w swym życiu, czy chce zmienić siebie, żyć inaczej, czy skorzysta z oferty działań naprawczych oferowanych przez Służbę Więzienną. Sukces zależy też od podejścia społeczeństwa i pomocy jakiej udziela osobom opuszczającym zakłady karne, czy wyklucza, stygmatyzuje, czy raczej wspiera w przystosowaniu. Na sukces wpływają z pewnością dobre programy terapeutyczne (więcej nt.), programy readaptacji społecznej, zatrudnienie (więcej nt.) i aktywizacja zawodowa, edukacja. Bardzo ważna rolę odgrywa rodzina, która jest prawdziwym sojusznikiem kadry penitencjarnej w procesie resocjalizacji, a tym samym istotnym jej elementem (więcej nt.). Niewątpliwie potrzebne są takie rozwiązania, gdzie ze Służbą Więzienną aktywnie współpracować będą inne instytucje już na etapie odbywania kary, a kontynuować swe działania po jej zakończeniu, w zakresie zapobiegania przestępczości i readaptacji społecznej (więcej nt.).

Przygotowanie więźnia do poprawnego funkcjonowania na wolności nie odnosi się do finiszu odbywania przez niego kary i nie można sprowadzić go jedynie do realizacji art. 164 kkw. Przygotowanie takie trwa od początku odbywania kary, od właściwej diagnozy problemów, które przyczyniły się do jego niedostosowania społecznego. Praca z więźniem często poprzedzona jest długim procesem motywacyjnym. Nie może opierać się jedynie na redukcji deficytów, zaburzeń i ułomności. Korekta i psychokorekta zachowań i postaw – rozpowszechniony model resocjalizacji instytucjonalnej - musi zostać uzupełniona procesem twórczym i poznawczym. Odkrycie zasobów i pomoc w ich rozwoju stają się potencjałem  do kreowania pozytywnych struktur osobowości, poprawnego funkcjonowania. 

W resocjalizacji bardzo ważna jest też współpraca z instytucjami środowiska otwartego.  Zgodnie z art. 38 kkw ze Służbą Więzienną, w wykonywaniu kary pozbawienia wolności, mogą współdziałać stowarzyszenia, fundacje, organizacje oraz instytucje,  prowadząc działalność resocjalizacyjną, społeczną, kulturalną, oświatową, sportową i religijną. Ich rolą powinna być przede wszystkim partycypacja społeczna skazanych, polegająca na włączaniu w realizowanie działań na rzecz społeczeństwa, przeciwdziałająca wykluczeniu społecznemu  (więcej nt).

Przygotowanie więźnia do wolności, to nie tylko świadczenia z funduszu pomocy postpenitencjarnej, pomoc w znalezieniu zakwaterowania, zatrudnienia, zapomoga finansowa. To długi proces. Proces trudny, złożony, indywidualny dla każdego skazanego, wymagający zaangażowania wielu osób, a i tak niekiedy kończący się niepowodzeniem.

Tekst: mjr Elżbieta Krakowska

*Resocjalizacyjne cele odbywania kary reguluje art. 67 kodeksu karnego wykonawczego.
*Kwestię uczestnictwa społeczeństwa w wykonywaniu orzeczeń, pomocy w społecznej readaptacji skazanych oraz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej regulują art. 38 – 43  kodeksu karnego wykonawczego.
*Kwestię przygotowania skazanych do zwolnienia z zakładów  karnych i warunki udzielania im pomocy uregulowane zostały w art. 164 – 167 kodeksu karnego wykonawczego.