Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Ze statystyki wszczynanych postępowań karnych o tzw. przestępstwa korupcyjne (przestępstwa określone w art. 228-231 kodeksu karnego) wynika, że zarzut popełnienia takiego przestępstwa organy ścigania stawiały w ostatnich latach średnio około 10 funkcjonariuszom lub pracownikom Służby Więziennej rocznie. Biorąc pod uwagę ogólną liczbę funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej – 30 400, nie są to więc częste przypadki. Jednak nawet pojedyncze przypadki ujawnienia zachowań korupcyjnych wśród funkcjonariuszy lub pracowników Służby Więziennej bardzo negatywnie wpływają na wizerunek całej formacji, dlatego też podjęto działania zmierzające do całkowitego wyeliminowania tego typu zachowań i zagrożeń.

Służba Więzienna nie posiada ustawowych uprawnień do podejmowania działań operacyjnych w zakresie zwalczania korupcji. Dlatego też działania antykorupcyjne Służby Więziennej ograniczają się do analizy ujawnionych wśród funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej przypadków zachowań korupcyjnych, wypracowania rozwiązań w zakresie zapobiegania zjawiskom korupcyjnym, a także organizowania szkoleń dla funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej z zakresu przeciwdziałania korupcji. Duże znaczenie dla pozyskiwania informacji ma właściwe prowadzenie czynności profilaktycznych, ich gromadzenie i przetwarzanie. W celu koordynacji realizacji tych zadań Dyrektor Generalny Służby Więziennej powołał, z dniem 1 lutego 2011 r., Pełnomocnika Dyrektora Generalnego Służby Więziennej do spraw przeciwdziałania korupcji w Służbie Więziennej. Od dnia 1 lipca 2015r. w strukturach Centralnego Zarządu Służby Więziennej powstało Biuro Spraw Wewnętrznych. Dyrektor biura pełni jednocześnie funkcję pełnomocnika ds. przeciwdziałania korupcji.

Do zadań pełnomocnika należy, w szczególności, organizacja szkoleń funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej oraz koordynacja działań dotyczących wprowadzenia mechanizmów przeciwdziałania korupcji w Służbie Więziennej. Pełnomocnik współpracuje z Centralnym Biurem Antykorupcyjnym w zakresie profilaktyki zjawiska korupcji. W ramach współpracy z Centralnym Biurem Antykorupcyjnym zorganizowano szereg szkoleń dla funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej z zakresu przeciwdziałania zjawisku korupcji.

Programy szkoleń obejmują wyjaśnienie podstawowych pojęć związanych z problematyką przeciwdziałania korupcji, takich jak: np. korupcja w znaczeniu ogólnym i prawnym, funkcjonariusz publiczny, osoba pełniąca funkcję publiczną, korzyść majątkowa, korzyść osobista itp.; omówienie form korupcji w znaczeniu prawnym; omówienie najczęściej spotykanych zachowań korupcyjnych; przedstawienie prawnych konsekwencji zachowań korupcyjnych; przedstawienie sposobów zachowania się w sytuacji korupcyjnej; omówienie prawnych i instytucjonalnych możliwości ścigania korupcji w Polsce.

Szkolenia te prowadzą funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Dotychczas szkoleniami objęto około 500 wytypowanych funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej ze wszystkich jednostek organizacyjnych Służby Więziennej.

W ośrodkach szkolenia Służby Więziennej w programach szkoleniowych wszystkich szkoleń zawodowych, szkolenia wstępnego oraz podczas kursów dowódców zmian i oddziałowych działów ochrony kładzie się szczególny nacisk na przestrzeganie zasad etyki podczas pełnienia obowiązków służbowych. Funkcjonariusze i pracownicy cywilni Służby Więziennej uczą się jak rozpoznawać i reagować na zachowania korupcyjne. Podczas zajęć warsztatowych słuchacze nabywają umiejętności rozpoznawania środowiska osadzonych, reagowania w trudnych sytuacjach związanych z manipulacją, korupcją oraz niedozwolonymi kontaktami z osadzonymi. Mają możliwość przećwiczenia zachowań asertywnych oraz wykształcenia odpowiedniej reakcji na zjawisko korupcji. Szkolenia prowadzi się m.in. w oparciu o opracowaną w COSSW w Kaliszu publikację „Zanim będzie za późno. Zjawisko korupcji w jednostkach organizacyjnych SW”.

Dodatkowo w ramach jednego z projektów Norweskiego Mechanizmu Finansowania do końca bieżącego roku przeprowadzone zostanie szkolenie z czynności profilaktycznych przeciwdziałających korupcji dla 20 wykładowców ośrodków szkolenia i 300 inspektorów działu ochrony i koordynatorów oddziałów penitencjarnych.

W 2014 r. Pełnomocnik Dyrektora Generalnego Służby Więziennej do spraw przeciwdziałania korupcji w Służbie Więziennej uruchomił elektroniczną skrzynkę pocztową, a od tego roku  również telefoniczną linię antykorupcyjną, za pośrednictwem których można zgłaszać przypadki zachowań korupcyjnych lub zagrożeń korupcyjnych występujących w jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej (antykorupcja@sw.gov.pl, tel. 22 849-45-03).

Informacje na skrzynkę antykorupcyjną i za pośrednictwem telefonicznej linii antykorupcyjnej może przekazać każdy funkcjonariusz lub pracownik Służby Więziennej, a także każda inna osoba, która posiada informacje dotyczące zaistnienia zdarzeń lub zagrożeń korupcyjnych w jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej. Zgłoszenie podlega ochronie przed udostępnieniem osobom nieuprawnionym. Jeżeli przekazana wiadomość dotyczy informacji o możliwości popełnienia czynu wypełniającego znamiona przestępstwa, Pełnomocnik Dyrektora Generalnego Służby Więziennej do spraw przeciwdziałania korupcji w Służbie Więziennej zawiadamia o tym niezwłocznie Dyrektora Generalnego SW, w celu podjęcia czynności, o których mowa w art. 304 § 2 Kodeksu postępowania karnego.

Osoba zgłaszająca informację na skrzynkę antykorupcyjną lub za pośrednictwem telefonicznej linii antykorupcyjnej może zastrzec pozostanie osobą anonimową; w takim przypadku Pełnomocnik Dyrektora Generalnego Służby Więziennej do spraw przeciwdziałania korupcji w Służbie Więziennej podejmuje działania zmierzające do anonimizacji zgłoszenia, odnosi się to, w szczególności, do informacji przekazywanych do komórek organizacyjnych Centralnego Zarządu Służby Więziennej, a także do innych jednostek organizacyjnych Służby Więziennej, które będą współpracować z Pełnomocnikiem Dyrektora Generalnego Służby Więziennej do spraw przeciwdziałania korupcji w Służbie Więziennej w celu wyjaśnienia sprawy.

Działania antykorupcyjne w Służbie Więziennej prowadzone są w oparciu o uchwałę nr 37 Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 2014 r. w sprawie Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2014–2019. Zaplanowane w ramach programu działania w zakresie przeciwdziałania korupcji w Służbie obejmują m.in. przeprowadzenie szerokiej akcji informacyjnej i szkoleniowej dla funkcjonariuszy i pracowników SW praz pracowników podległych lub nadzorowanych przywięziennych zakładów pracy, organizację seminariów, konferencji z udziałem ekspertów, środowisk naukowych i przedstawicieli pozarządowych, wymianę doświadczeń i dobrych praktyk z przedstawicielami innych służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa w obszarze przeciwdziałania korupcji.

mjr Elżbieta Krakowska, Zespół Prasowy CZSW